1 Temmuz 2012 yılında yürürlüğe giren 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun (“TBK”) kiracısının tacir, özel veya kamu tüzel kişileri olan işyeri kiralarına ilişkin bazı maddelerin 8 (sekiz) yıl yürürlüğü ertelenen maddeleri 1 Temmuz 2020 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.

Ertelenen hükümlerden olan “Kiracının güvence vermesi” başlıklı TBK madde 342’inci maddesi 1 Temmuz 2020 tarihi itibari ile kiracısının tacir, özel veya kamu tüzel kişileri olan işyeri kiraları bakımından önem arz etmeye başlamıştır.

Uygulamada “depozito” olarak bilinen kiracının verdiği güvencenin sınırları kanun ile belirlenmiştir. Buna göre;

• Konut ve çatılı işyeri kiralarında sözleşmeyle kiracıya güvence verme borcu getirilmişse, bu güvence üç aylık kira bedelini aşamaz.
• Güvence olarak para veya kıymetli evrak verilmesi kararlaştırılmışsa kiracı, kiraya verenin onayı olmaksızın çekilmemek üzere, parayı vadeli bir tasarruf hesabına yatırır, kıymetli evrakı ise bir bankaya depo eder. Banka, güvenceleri ancak iki tarafın rızasıyla veya icra takibinin kesinleşmesiyle ya da kesinleşmiş mahkeme kararına dayanarak geri verebilir.
• Kiraya veren, kira sözleşmesinin sona ermesini izleyen üç ay içinde kiracıya karşı kira sözleşmesiyle ilgili bir dava açtığını veya icra ya da iflas yoluyla takibe giriştiğini bankaya yazılı olarak bildirmemişse banka, kiracının istemi üzerine güvenceyi geri vermekle yükümlüdür.

İlgili maddenin yürürlüğe girdiği tarih olan 1 Temmuz 2020 tarihi itibariyle kiracısının tacir, özel veya kamu tüzel kişileri olan işyeri kirası veya konut kirası ayrımı olmaksızın, kiracıdan istenebilecek güvence (depozito) bedeli 3 aylık kira bedelinden fazla kararlaştırılamaz. Diğer bir anlatımla, 3 aylık güvence parası azaltılabilir, fakat arttırılamaz.

1 Temmuz 2020 Tarihinden Önce Verilmiş Güvence Bedellinin veya Kira Sözleşmesi Uyarınca Yenilenmesi Gereken Güvence Bedellerinin Durumu Nedir?

1 Temmuz 2020 tarihi itibari ile özellikle kiracısının tacir, özel veya kamu tüzel kişileri olan işyeri kiraları bakımından kiraya verene verilmiş olan, uygulamada 6 aylık kira bedeline kadar karşılık gelen, yüksek bedelli güvence bedellerine dair değerlendirmenin ayrıca yapılması gerekmektedir.

Öncelikle belirtmek gerekir ki, 6101 Türk Borçlar Kanunu’nun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun’un 3.maddesi “Türk Borçlar Kanunu hükümleri, yürürlüğe girdiği tarihten başlayarak, daha önce gerçekleşmiş olsalar bile, içerikleri tarafların iradeleri gözetilmeksizin doğrudan doğruya kanunla belirlenmiş işlem ve ilişkilere uygulanır.” şeklindedir.Yürürlük kanunu ile kiracı tarafından verilmiş veya verilecek olan 3 aylık kira bedelini aşan güvence bedellerinin dayanağı olan kira sözleşmesi hükmü geçerliliğini 1 Temmuz 2020 itibari ile yitirmiştir.

Yukarıda detayları belirtilen yürürlük kanunu açıkça Türk Borçlar Kanun’u tarafından doğrudan doğruya düzenlenen işlem ve ilişkilere daha önce gerçekleşmiş olsalar bile (kira sözleşmesi yürürlük tarihinden önce imzalanmış olsa bile) TBK hükümlerinin uygulanacağını düzenlemektedir.

Bu sebeple, 01.07.2020 tarihinden önce verilmiş veya yenilenecek güvence belleri bakımından da 3 aylık kira bedeli sınırı uygulanmalıdır.

Kiracı söz konusu hükümlere dayanarak, fazlaya ilişkin güvence bedelinin iadesini kiraya verenden talep edebilir veya yenilenecek güvence bedelini 3 aylık kira bedeli ile sınırlı olarak verebilir.

Konut Kiralarında Durum Nedir?

Ertelenen hüküm sadece kiracısının tacir, özel veya kamu tüzel kişileri olan işyeri kiralarını etkilediğinden, yukarıda açıklananların tümü konut kiraları bakımından 1 Temmuz 2012 tarihinden itibaren uygulanmalıdır.

Ezgi Şen Önder

Avukat

[email protected]

• LinkedIn