6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu (“Kanun”) 18/a maddesinin 11. numaralı fıkrası “Taraflardan birinin geçerli bir mazeret göstermeksizin ilk toplantıya katılmaması sebebiyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi durumunda toplantıya katılmayan taraf, son tutanakta belirtilir ve bu taraf davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulur. Ayrıca bu taraf lehine vekâlet ücretine hükmedilmez. Her iki tarafın da ilk toplantıya katılmaması sebebiyle sona eren arabuluculuk faaliyeti üzerine açılacak davalarda tarafların yaptıkları yargılama giderleri kendi üzerlerinde bırakılır.” şeklinde iken;

18.04.2024 tarihli 32521 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 14.03.2024 tarihli 2023/160 E. ve 2024/77 K. sayılı Anayasa Mahkemesi (“AYM”) kararı ile söz konusu hükmün; “…bu taraf davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulur. Ayrıca bu taraf lehine vekâlet ücretine hükmedilmez.” kısmı Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesiyle iptal etmiştir.

İtiraza konusu hüküm; arabuluculuk şartı olan davalara etki ederek, arabuluculuk toplantısına haksız yere katılmayan tarafın davayı kazansa dahi vekalet ücreti alamamasını öngörmekteydi. Söz konusu itiraz hükmü mülkiyet ve mahkemeye erişim haklarını kısıtladığı ve adalet dengesini bozarak kişilere ağır bir yük getirdiği gerekçesiyle Anayasa’nın 13.,35. ve 36. maddelerine aykırı görülerek iptal edilmiştir.

İtiraz konusu hükmün iptal edilmesiyle oluşacak hukuksal boşluğun kamu yararını ihlal etmemesi için, iptal hükmünün Resmi Gazete’de yayımlanmasını takip eden 9 (dokuz) ay sonra yürürlüğe girmesi kararlaştırılmıştır.

Sonuç olarak; söz konusu itiraz hükmü, arabuluculuk toplantılarına haksız yere katılmamanın önüne geçerek caydırıcı olmakta ve yargılama süreçlerinin etkinliğini arttırmaktaydı. Ancak, bu hükmün kaldırılmasıyla arabuluculuk süreçlerine katılım ve bu durumun arabuluculuk ve yargı sürecine etkisi belirsiz hale gelmiştir. Ayrıca, iş uyuşmazlıklarında arabuluculuk şartı olan itiraza konu hükme benzer bir iptal talebi daha önce AYM tarafından reddedilmişti. Bu durum, mevcut kararla çelişmektedir ve yeni yasal düzenlemelerin gerekliliğini ortaya çıkartmaktadır.