30.10.2024 tarihli Resmî Gazete uyarınca Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da değişiklik yapılmıştır.

Tüketicinin Korunma Hakkında Kanun uyarınca, tüketicilere kredi vermeye yetkili kredi veren ile tüketici arasındaki sözleşmenin yazılı olması şekil şartına, mesafeli olarak da yapılabilmesi imkanı düzenlenmiştir.  Buna göre mesafeli olarak satıcı ve tüketici telefon, internet veya elektronik iletişim ve haberleşme araçları ile kredi sözleşmesi akdedebilecektir.

Kanun’un 31. maddenin 1. fıkrası ‘‘Belirli süreli kredi sözleşmesine ilişkin bir hesap açılması ve bu hesaptan sadece kredi ile ilgili işlemler yapılması durumunda, tüketiciden bu hesaba ilişkin herhangi bir isim altında ücret veya masraf talep edilemez. Bu hesap, tüketicinin aksine yazılı talebi olmaması hâlinde kredinin ödenmesi ile kapanır.’’ maddesinde “yazılı” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya mesafeli” ibaresi eklenmiştir.

32. maddenin 2. fıkrasına, ‘‘Konut finansmanı sözleşmesi yazılı olarak kurulmadıkça geçerli olmaz. Geçerli bir sözleşme yapmamış olan konut finansmanı kuruluşu, sonradan sözleşmenin geçersizliğini tüketicinin aleyhine olacak şekilde ileri süremez.’’ “Yazılı” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya mesafeli” ibaresi eklenmiştir.

Ayrıca artık kredi sözleşmesine ilişkin hesap, tüketicinin aksine yazılı veya kalıcı veri saklayıcısıyla talebi olmaması halinde kredinin ödenmesi ile kapanacaktır.

39.maddenin 1. fıkrasına, ‘‘Konut finansmanı sözleşmesine ilişkin bir hesap açılması ve bu hesaptan sadece kredi ile ilgili işlemler yapılması durumunda, tüketiciden bu hesaba ilişkin herhangi bir isim altında ücret veya masraf talep edilemez. Bu hesap, tüketicinin aksine yazılı talebi olmaması hâlinde kredinin ödenmesi ile kapanır.’’ “Tüketicinin aksine yazılı” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya kalıcı veri saklayıcısıyla” ibaresi eklenmiştir.

Ayrıca kanunun 47.maddenin 7. fıkrasından “doğrudan satışlar,” ibaresi çıkarılmıştır. Çıkarılan ibare doğrultusunda ‘‘Sözleşmenin zorunlu içeriği, kapsam dışı sözleşmeler, tüketici ile satıcı ve sağlayıcının hak ve yükümlülükleri, cayma hakkı, bilgilendirme yükümlülüğü, teslimat, satış yapacaklarda aranacak nitelikler ile diğer uygulama usul ve esasları yönetmelikle belirlenir.’’ şeklinde son halini almıştır.

Düzenleme doğrultusunda Kanun’a 47. Maddeden sonra gelmek üzere ‘‘doğrudan satış sistemini’’ düzenleyen 47/A maddesi eklenmiştir. Madde metninde doğrudan satış sistemi şu şekilde tanımlanmıştır; ‘‘Doğrudan satış sistemi, doğrudan satış şirketi tarafından oluşturulan ve iş sözleşmesi ile istihdam edilmeyen, bağımsız temsilci, distribütör, danışman ve benzeri isimlerle komisyon, prim, teşvik ve ödül gibi menfaatler karşılığında faaliyet gösteren doğrudan satıcıların tüketicilere mal veya hizmet pazarladığı satış sistemidir.’’ Bu hususta doğrudan satış şirketinin sermaye şirketi olması ve yönetmelikte belirlenen diğer koşulları sağlaması zorunlu hale getirilmiştir.  Doğrudan satış şirketinin sermaye şirketi olmaması ve yönetmelikte belirlenen diğer koşulları sağlamaması halinde her bir aykırılık için beş milyon Türk lirası para cezası uygulanacaktır.

Getirilen 47/A maddesi ile doğrudan satış sisteminin, elde edilecek kazancın ağırlıklı olarak sisteme yeni doğrudan satıcılar kazandırılması ve bu sayede ortaya çıkan menfaatlerin dağıtılması üzerine kurulmaması amaçlanmakta ve mal veya hizmetin tüketicilere satışını esas alması ve yönetmelikle belirlenen diğer ilkelere uygun olması aranmaktadır. Uygunluk sağlanmadığı takdir de beş milyon para cezası uygulanması söz konusu olacaktır.

Böylece doğrudan satıcılardan, sisteme dahil olmaları veya sistemde kalmaları için tüketiciye satışı öngörülen mal veya hizmeti içermeyen yenileme, paket, ücret, aidat ve benzeri isimler altında herhangi bir bedel veya borç altına sokan belge alınamayacaktır.  Aksi halde iki bin iki yüz Türk lirası para cezası uygulanabilecektir.

Ek olarak doğrudan satış sistemi kapsamında mal veya hizmet satın alan tüketici herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin 30 gün içinde sözleşmeden cayma hakkına sahip olacaktır.

Doğrudan satış şirketi, Bakanlıkça belirlenen çerçevede tüketicinin bilgilendirilmesini, talep ve bildirimlerini iletebilmesini sağlayan bir sistem kurmakla mükelleftir. Sistemin kurulmadığı durumda eksikliğin giderilmesi için 3 ay süre verilecektir. Eksiklik 3 ay sonunda giderilmemişse bir milyon Türk lirası idari para cezası uygulanacaktır.

Kanun’un 62. Maddesine göre, haksız ticari uygulamaların söz konusu olduğu hallerde haksız ticari uygulama yapan hakkında haksız ticari uygulamanın üç aya kadar tedbiren durdurulması veya durdurulması yaptırımı veya beş bin Türk lirası idari para cezası uygulanmaktaydı. Yeni düzenleme ile “beş bin Türk lirası” ibaresi “altmış bin Türk lirasından altı yüz bin Türk lirasına kadar” şeklinde değiştirilmiştir. Yine aynı fıkraya göre, ‘‘İdari para cezası, aykırılık ülke genelinde gerçekleşmiş ise elli bin Türk lirası olarak uygulanır.’’ ifadesi “altı yüz bin Türk lirasından altı milyon Türk lirasına kadar” şeklinde değiştirilmiştir.

Kanun’un 75. Maddesinde düzenlenen yetkili ve görevli kişi veya kuruluşlara her türlü bilgi ve belgenin doğru olarak gösterilmesi gerekmekte ve talep edilmesi halinde belgelerin aslının ve onaylı kopyasının verilmesi gerekmektedir. Bu hususlara aykırılık teşkil eden durumlarda ödenecek idari para cezalarına ilişkin yaptırımların miktarları çeşitli maddelerde yeni düzenleme ile revize edilmiştir.

Son olarak Reklam Kurulu, uygulanacak yaptırımları uygularken ve miktarlarını belirlerken haksızlık içeriği, aykırılık dolayısıyla elde edilen menfaatin veya neden olunan zararın büyüklüğü ile aykırılığı gerçekleştirenin kusuru ve ekonomik durumu gibi hususları dikkate alarak uygulanacak yaptırıma karar verecektir.