Elektrikli Skuter kullanımının yoğun artış göstermesiyle, bu konuda yapılması gereken hukuki düzenlemeler üzerine görüşlerimizi 16.09.2020 tarihli yazımızla paylaşmıştık. Pandeminin etkisiyle kullanımında artış olan elektrikli skuter, çevrenin korunması hassasiyeti ve zaman tasarrufu bakımından da ilgi çeken bir ulaşım aracı. Kullanımındaki artış, bazı riskleri ve kazaları da beraberinde getirdi ve konuda hukuki düzenleme ihtiyacı kaçınılmaz oldu.

Bu konuda T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın, İçişleri Bakanlığı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile birlikte hazırladığı Elektrikli Skuter Yönetmeliği (“Yönetmelik”) 14.04.2021 tarih ve 31454 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.

Yeni düzenlemeyi değerlendirdiğimiz yazımızı görüşlerinize sunarız.

1. Düzenlemenin Amacı Nedir?

Elektrikli skuter işletmeciliği ile artan elektrikli skuter faaliyetlerini düzenlemek, ulaşım güvenliğini sağlamak ve ulaşımın çevre üzerindeki egzoz emisyon ve karbon salınımı gibi olumsuz etkilerini azaltarak çevresel değerleri korumak adına işletmecilerin, bu hizmetten yararlananların ve şahsi kullanıcıların hak, yükümlülük ve sorumluluklarını belirlemek amacıyla hazırlanmıştır.

1. Düzenleme ile Gelen Kurallar Nelerdir?

Düzenleme ile birlikte elektrikli skuter kullanırken yasak olan haller, elektrikli skuterin sahip olması gereken donanımsal özellikleri, elektrikli skuter sürücüsünün yükümlülükleri ile elektrikli skuter işletmecisinin sahip olması gereken hususlar detaylı olarak belirlenmiştir.

1. Elektrikli skuterde bulunması gereken teçhizat aşağıda sıralanmıştır.

Trafikte düzenin sağlanması, gerekli güvenlik ve emniyet tedbirlerinin alınması kapsamında spesifik olarak sahip olunması gereken teçhizat ve donanımsal hususlar aşağıdaki şekilde belirtilmiştir.

• Önde beyaz ışık verecek ve en az 20 metre önü aydınlatabilecek şekilde bir adet far,
• Arkada, kırmızı renkte ışık veren bir lamba ve kırmızı reflektör,
• 30 metreden duyulabilecek ses çıkarabilen zil, korna veya benzeri ses aleti ile teçhiz edilmiş olmalıdır.

• Kullanıcıların sahip olması gereken özellikler düzenlenmiştir.

Ülkemizde elektrikli skuterlerin kullanımı özellikle sahilde, caddede, metro çıkışlarında vb. yerlerde hayatımızın her alanında hızla artarken birçok yaranmalı kaza ile de karşılaşılmaktadır. Bu kazalar genellikle kullanıcılardan kaynaklanmaktadır.

Bu kapsamda düzenleme ile elektrikli skuterlerin kullanımı için 15 yaşını doldurmuş olma zorunluluğu getirilmiştir. Ancak kullanıcının fiziki ve giyim koşulları bakımından bir düzenleme yapılmamıştır. Daha önceki yazımızda da irdelediğimiz ve olması gerektiğini değerlendirdiğimiz kask zorunluluğu, dünyadaki düzenlemelerin aksine Yönetmelik ile düzenlenmemiştir.

• Elektrikli skuter kullanırken yasak olan haller belirtilmiştir.

Elektrikli skuter kullanan sürücülerin trafik akışını engellemesi ve olası kazaların önüne geçilebilmesi amacıyla yasaklanan durumlar Yönetmelikte açıkça düzenlenmiştir. Bu kapsamda elektrikli skuterin,

• Ayrı bisiklet yolu veya bisiklet şeridi varsa elektrikli skuterin taşıt yolunda sürülmesi,
• Yaya yollarında, otoyol, şehirler arası karayolları ve azami hız sınırı 50 km/s üzerinde olan karayollarında kullanılması,
• En fazla karşılaşılan durumlardan biri olan sürücü dışında başka kişilerin taşınması,
• Akrobatik hareketler yapılarak, tek elle, bir araca bağlanarak asılıp, tutunarak sürülmesi,
• İkiden fazla elektrikli skuterin taşıt yolunda yan yana sürülmesi,
• Kamu nizamını bozacak, özel mülkiyeti ihlal edecek ve yayalar, engelliler veya hareket kısıtlılığı olan kişilerin güvenli ve bağımsız hareketlerini, araç ve yaya trafiğini engelleyecek şekilde park edilmesi,
• Diğer araçlar izlenirken, geçilirken, manevra yapılırken; karayolunu kullananların hareketini zorlaştırıcı, tehlike doğurucu davranışlarda bulunulması,
• Saatte 25 kilometreden daha hızlı kullanılması yasaklanmıştır.

• Paylaşımlı elektrikli skuter işletmeciliğine ilişkin kurallar ve sınırlandırmalar düzenlenmiştir.

Son 2 yıldır kullanılmaya başlanan ve özellikle pandemi süreciyle birlikte kalabalık toplu taşıma araçlarında virüs bulaşma riskinden endişe eden insanlar tarafından elektrikli skuterin sıkça tercih edilmesiyle birlikte birçok yeni işletmecinin sektöre dahil olduğu/olacağı görülmektedir.

Elektrikli Skuter hakkında hukuki bir düzenleme yapılması gerektiğine dair 16.09.2020 tarihli yazımızda da kanun koyucu tarafından işletmecilere yönelik bir düzenleme yapılması konusu üzerinde fazlasıyla durulmuş olup, nihayet işbu Yönetmelik ile işletmecilere yönelik esaslar belirlenmiştir.

Yönetmelikle ile bu alanda faaliyet gösterebilmek için, T.C. kanunlarına göre kurulmuş şirket olma şartının yanında; sermaye alt sınırı, internet sitesi ile mobil uygulamaya sahip olunması, en az sahip olunması gereken skuter miktarı gibi hususlarda aşağıda detaylıca sıralamış olduğumuz birtakım sınırlandırmalar getirilmiştir. Bu doğrultuda elektrikli skuter işletmecisi aşağıda sıralanan koşulları karşılamalıdır;

• Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulmuş ve ticaret siciline tescil edilmiş Limited veya Anonim Şirket olması, en az 500.000 TL sermayeye sahip olunması, faal vergi mükellefi olunması ve ticaret odasına (veya ticaret ve sanayi odası, esnaf ve sanatkârlar odası) kayıt olması gerekmektedir.
• Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığından Yetki Belgesi almalıdır. (Süresi 5 yıl) Yetki belgesi için 10.000 TL ve her bir elektrikli skuter için günlük 16 kuruş işgal harcının ödemelidir.
• Yetki belgesi alındıktan sonra, elektrikli skuterin kullandırılacağı yerler için Büyükşehirlerde UKOME’den, diğer yerlerde İl Trafik Komisyonundan izin alınması gerekmektedir. (Süresi 2 yıl) İzin alınan bölgede, en geç 45 gün içerisinde faaliyete başlamalıdır.
• İnternet sitesi ve mobil uygulamaya sahip olmalıdır.
• Veri tabanının saklanacağı sunucular ülkemiz sınırlarında barındırılmalıdır.
• Seri/plaka/İD numaralarını U-Net’e kaydetmek koşulu ile kendilerine ait en az 250 adet elektrikli skutere sahip olmalıdır.
• TS EN ISO 9001, TS EN ISO 14001, TS ISO/IEC 27001, ISO 45001 kalite belgelerine sahip olmalıdır.

• Denetim usulü ve idari yaptırımlar düzenlenmiştir.

Yönetmelik yürürlük tarihinden itibaren paylaşımlı elektrikli skuter işletmeciliği faaliyeti yapanlar ile bu faaliyetlerden yararlananlar ve bu faaliyetlerde kullanılan her türlü elektrikli skuterlerle ilgili olarak T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile ilgili belediye denetim birimleri tarafından denetime tabi tutulacaktır.

Ayrıca elektrikli skuterlerin 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu kapsamına giren alanlarda mevzuatta belirtilen kurallara, şartlara, hak ve yükümlülüklere uygun olarak kullanımı hususundaki denetimler Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığı kolluk personelince yerine getirilecektir.

Paylaşımlı elektrikli skuter işletmecisi olarak faaliyet gösterenlerin bu yönetmelikte belirtilen hükümleri yerine getirmemesi durumunda aykırılığın nev’ine göre değişiklik gösteren idari para cezası (1000 TL – 50.000TL) ve başkaca idari yaptırımlar (yetki belgesi geçici durdurulması ve iptali) uygulanacaktır.

Yönetmelikte kişisel kullanım dahilinde yapılan ihlallere karşı herhangi bir idari para cezası veya yaptırım öngörülmemiştir. Bu konuda da gerekli düzenlemelerin ivedilikle yapılması gerektiği görüşündeyiz. Aksi halde kişisel kullanım ihlallerine karşı herhangi bir yaptırımı olmayan düzenlemenin uygulamada amacına hizmet etmeyeceğini değerlendirmekteyiz.

1. Düzenleme Ne zaman Yürürlüğe Giriyor?

Yönetmelik, Resmî Gazete yayım tarihi olan 14.04.2021 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Ancak Özel kanunlar ile korunan ve yetkili kurum/işletme uhdesindeki alanlar hariç olmak üzere, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce paylaşımlı elektrikli skuter işletmeciliği yapan gerçek veya tüzel kişiler, 31/7/2021 tarihine kadar bu Yönetmelik hükümlerinden muaf tutulmuştur.

1. Sonuç ve Değerlendirmeler

Dünyada ve ülkemizde nüfusun artışıyla araç sayısı ve buna bağlı olarak da trafik yoğunluğu artmaktadır. Bu yoğunluğun azaltılması hem karbon emisyonun azalmasına hem trafikte kaybedilen zamanın önlenmesine fayda sağlayacaktır. Bu yüzden elektrikli skuter ve benzeri alternatif çevre dostu araçların trafiğe kazandırılması gerekmektedir.

Bu Yönetmelik ile günlük hayatımızda sürekli kullandığımız veya karşımıza çıkan elektrikli skuter artık hukuki olarak da varlığını kazanmıştır. Bu ve benzeri çevre dostu araçların kullanıma yönelik yolların arttırılması ve kullanımının yaygınlaşması ile geçmişten günümüze doğayı “hoyratça”  kullanmamızın bir sonucu olarak karşı karşıya kaldığımız iklim değişikliği tehdidine karşı bir nebze de olsa önlem olacağını, yapılan düzenlemeler neticesinde hem vatandaşların can ve mal güvenliğinin korunacağını, trafiğin ve düzeninin sağlanacağını, hem de işletmecilere yönelik düzenlemelerle sektörün de kontrol mekanizmasının etkin kullanılabileceğini değerlendirmekteyiz.

Stj. Av. Burak Kocaer